Wsparcie PAFW dla Ukrainy obejmuje następujące działania:

Programy o charakterze międzynarodowym

Reagujemy na potrzeby licznych byłych i obecnych ukraińskich uczestników trzech programów Fundacji o charakterze międzynarodowym, do których należą: Stypendia im. Lane’a Kirklanda, „Przemiany w Regionie” (RITA) i „Study Tours to Poland” (STP). W latach 2000-2022 w ramach tych przedsięwzięć gościło w Polsce 8426 obywateli Ukrainy, w tym 541 Kirklandystów, 1330 uczestników programu „RITA” oraz 6575 uczestników wizyt studyjnych (4477 profesjonalistów i 2098 studentów).

1. W programie „Przemiany w Regionie” (RITA), realizowanym przez Fundację Edukacja dla Demokracji, została utworzona szybka „ścieżka ukraińska” w konkursie na projekty partnerskie (pierwszy termin składania wniosków upłynął 15 marca). Stanowiła ona początek nowego programu PAFW – „Wspieramy Ukrainę” – skierowanego do polskich NGOs, które pomagają swoim partnerom w Ukrainie lub/i uchodźcom z Ukrainy w Polsce. Na program „Wspieramy Ukrainę” Rada Dyrektorów PAFW przeznaczyła 4 miliony złotych.
   Do udziału w konkursie w ramach „ścieżki ukraińskiej” programu „RITA” zgłosiły się 422  organizacje pozarządowe. Według założeń przedkładane projekty mają służyć m.in. zapewnieniu bezpieczeństwa ludności cywilnej w Ukrainie, zaopatrzeniu w środki medyczne oraz ochronę osobistą, wyposażeniu i dostosowaniu miejsc pozwalające na funkcjonowanie w sytuacji wojny, a także na działania wspierające uchodźców w Polsce. Dzięki przekształceniu „ścieżki ukraińskiej” w program „Wspieramy Ukrainę”, na projekty interwencyjne zostanie przyznane dofinansowanie w łącznej kwocie 1.7 miliona złotych. Na podstawie oceny niezależnych ekspertów i decyzji Komisji Grantowej, dofinansowanie otrzymało 59 organizacji społecznych z 14 województw. Większość z nich działa w mniejszych miejscowościach. 15 projektów będzie realizowanych w samej Ukrainie.

   Jednocześnie w programie „Wspieramy Ukrainę” ogłoszono konkurs na projekty długofalowe służące m.in. wspieraniu edukacji ukraińskich dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce, pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy w zaadaptowaniu się do warunków polskiego rynku pracy oraz przeciwdziałaniu ich dyskryminacji. Planowane jest dofinansowanie tego typu projektów na łączną kwotę ponad 1.5 miliona zł.

   Od 2000 roku w programie „RITA” wzięło udział ponad 1000 polskich organizacji pozarządowych; wraz ze swoimi partnerami z Ukrainy zrealizowały 444 projekty. W oparciu o te kontakty organizowane jest wsparcie i pomoc humanitarna dla ludności cywilnej w Ukrainie.

2. Przebywającym obecnie w Polsce stypendystom Programu Kirklanda, realizowanego przez Fundację Liderzy Przemian, udzielane jest wsparcie informacyjne i organizacyjne, zaoferowano im także pomoc w sprowadzeniu ich rodzin do Polski. Zespół Programu stara się również odpowiadać na indywidualne i zbiorowe potrzeby zgłaszane przez absolwentów programu przebywających w Ukrainie, m.in. w zakresie zapotrzebowania na lekarstwa, sprzęt medyczny, czy żywność. W tym celu, w ramach bieżącego budżetu Programu Kirklanda przekierowano blisko 100 tysięcy złotych na pomoc humanitarną dla ludności cywilnej i koordynację działań pomocowych w Ukrainie.
3. Ponadto trwa zbiórka Fundacji Liderzy Przemian służąca dodatkowemu wsparciu Kirklandystów, którzy zaangażowali się w niesienie pomocy swoim rodakom dotkniętym działaniami wojennymi. Fundacja przy współpracy z absolwentami programu, dzięki przeprowadzonej w pierwszym tygodniu wojny  zbiórce rzeczy i funduszy, wyposażyła 3 karetki medyczne, które dostarczyli na Ukrainę mieszkający obecnie w Polsce absolwenci programu Kirklanda.
   Wielu byłych uczestników Programu Kirklanda odgrywa ważne role w ukraińskiej administracji publicznej, samorządowej, w środowiskach akademickich, instytucjach kultury, w organizacjach pozarządowych, w biznesie oraz mediach. 
   Do grona absolwentów Programu Kirklanda należy m.in. Iryna Wereszczuk, Wicepremier Ukrainy i Minister ds. terytoriów czasowo okupowanych (studiowała w Warszawie w latach 2015-2016 w Krajowej Szkole Administracji Publicznej).
4. W ramach programu „Study Tours to Poland”, realizowanego we współpracy z Fundacją Liderzy Przemian i Fundacją „Borussia”, uruchomiono inicjatywę „STP dla Ukrainy” z budżetem 900 tysięcy złotych. Polskie organizacje pozarządowe, które gościły w Polsce grupy liderów studenckich i profesjonalistów, przekazały za pośrednictwem absolwentów programu wsparcie rzeczowe i finansowe osobom poszkodowanym przez wojnę.  Dotychczas pomoc ta została skierowana do 15 z 24 obwodów w Ukrainie, m.in. do obwodu kijowskiego i Kijowa, lwowskiego, tarnopolskiego i dniepropietrowskiego, a także charkowskiego oraz sumskiego.
5. Absolwenci „Study Tours to Poland” z Tarnopola Khrystyna Bilinska (urzędniczka i aktywistka społeczna) oraz Mykhailo Syrotyuk (radny miasta) – twórcy Centrum Nauki w Tarnopolu – zorganizowali dużą grupę wolontariuszy i angażują się we wsparcie dla uchodźców, m.in. poprzez pomoc rzeczową. Centrum Nauki w Tarnopolu zostało przekształcone w lokalny ośrodek pomocy humanitarnej.

Programy PAFW o charakterze krajowym

W obydwu głównych obszarach krajowej aktywności PAFW – edukacji oraz rozwoju społeczności lokalnych – od początku wojny zostały podjęte  działania skupione przede wszystkim na udzielaniu pomocy uchodźcom ukraińskim w Polsce. Dotychczas na tego typu przedsięwzięcia skierowano kwotę 1.6 miliona złotych.

Wśród programów o charakterze edukacyjnym jednym z najważniejszych zadań jest pomoc w  zapewnianiu opieki oraz nauki dla ukraińskich dzieci.

1. W pierwszym dniu rosyjskiej inwazji, w ramach programu „Szkoła Ucząca Się” (SUS) zorganizowano webinarium zatytułowane „Wojna w Ukrainie. Jak o tym rozmawiać z dziećmi i młodzieżą”. Jego celem było przygotowanie polskich nauczycieli do zmierzenia się z zupełnie nową sytuacją jaką stanowi wojna w Ukrainie. Do tej pory treści webinarium obejrzało ponad 38 tysięcy osób. W następnych tygodniach wyemitowano kolejne webinaria; dla dyrektorów szkolnych placówek, pt. „Jak przygotować szkołę na przyjęcie uczniów z Ukrainy” oraz „O oddziałach przygotowawczych w szkole. Prawo i dobre praktyki”, a także dla nauczycieli, pt. „Jak przygotować klasę na przyjęcie ucznia lub uczennicy z Ukrainy”, w których udział wzięło łącznie ok. 7 tysięcy osób.
2. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Realizator Programu „Szkoła Ucząca Się”, opublikował na swoim blogu przydatne artykuły: „Co możemy zrobić w czasie wojny w Ukrainie?”, „Jak rozmawiać o wojnie z dziećmi i młodzieżą w domu i szkole?”, „Jak rozmawiać o wojnie w obecności dzieci z Ukrainy, Rosji i Białorusi?”, „Poznaj ukraiński naród i kulturę poprzez literaturę, muzykę i film” a także „Uczeń i uczennica z doświadczeniem migracyjnym w szkole – jak ich wspierać”. Materiały są dostępne na stronie Polska-Ukraina. Razem w szkole.
3. Szkoła Edukacji PAFW i UW przygotowała webinarium dla nauczycieli „Jak rozmawiać z uczniami o wojnie w Ukrainie”, które dotychczas dotarło do ponad 4 tysięcy osób. Następnie przeprowadziła także trzy otwarte webinaria dla nauczycieli poświęcone rozmawianiu z uczniami o wojnie, nauczaniu polsko-ukraińskiej historii oraz metodom integracji młodzieży ukraińskiej i polskiej. Webinaria obejrzało do tej pory ponad 6 tysięcy osób. Z początkiem kwietnia rozpoczął się kurs online dla 30 nauczycieli języka polskiego pt. „Jak uczyć języka polskiego jako obcego”. Eksperci Szkoły Edukacji przygotowali również zestaw poradników dla nauczycieli, w których opisują różnice między polską a ukraińską podstawą programową i proponują aktywności mające pomóc w integracji uchodźczych dzieci. Wszystkie materiały dostępne są na stronie SE.
4. W ramach przedsięwzięcia „Szkoła z Klasą” zorganizowany został cykl sesji poświęconych radzeniu sobie z sytuacją wojny w Ukrainie. W dwóch pierwszych spotkaniach wzięło udział ponad 600 osób. Prowadzone są również otwarte webinaria poświęcone problemom stresu, lęku i niepewności. We współpracy ze Stowarzyszeniem Demagog zostały przygotowane materiały o tym, jak wspierać dzieci w czasie wojny w Ukrainie, jak radzić sobie z dezinformacją i fake newsami. Wszystkie webinaria i materiały dostępne są na stronie Fundacji Szkoła z Klasą.
5. W działania na rzecz wsparcia dzieci ukraińskich uchodźców włączyli się studenci-wolontariusze programu „PROJEKTOR – Wolontariat Studencki”. Od początku marca ponad 100 wolontariuszy przeprowadziło zajęcia dla ok. 2 tysięcy dzieci z Ukrainy w 56 placówkach..
6. Program „Równać Szanse” wsparł kwotą 30 tysięcy złotych. dwie ukraińskie organizacje: Centrum Inicjatyw Edukacyjnych ze Lwowa i Misję Unikalna Kraina ze Żmerynki (obwód winnicki), prowadzące lokalne działania pomocowe na rzecz ludności cywilnej, która ucierpiała z powodu wojny.
7. 8 marca, na kanale YouTube oraz na Facebooku programu „Równać Szanse”, odbyło się spotkanie online z psycholożką Małgorzatą Ohme zatytułowane „Jak rozmawiać z młodzieżą o wojnie”. Wydarzenie poprowadził Janusz  Schwertner, dziennikarz i publicysta portalu Onet.
8. W minionych latach w programie „Równać Szanse” utworzono w Ukrainie sieć  45 Klubów Młodego Odkrywcy, w których uczestniczy blisko 20 tysięcy aktywnych członków. Kluby te znajdują się w Kijowie, Doniecku, Charkowie, Mariupolu, Odessie, Tarnopolu i we Lwowie. Fundacja Civis Polonus, Realizator programu „Równać Szanse”, pozostaje z nimi w kontakcie; została im zaoferowana pomoc, w tym schronienie w Polsce.
9. Nidzicka Fundacja Rozwoju „NIDA”, Realizator Programu „English Teaching” od wielu lat pracuje w obszarze edukacji międzykulturowej z nauczycielami języka angielskiego z terenów wiejskich i małych miast. W wielu szkołach to właśnie oni są odpowiedzialni za pierwszy kontakt i pomoc w adaptacji uczniów z zagranicy. Zespół programu „English Teaching” koncentruje się obecnie na przygotowaniu nauczycieli angielskiego z małych miejscowości do wspierania uczniów z Ukrainy nie tylko w zakresie komunikacji z polskimi dziećmi i młodzieżą, ale też w kwestiach formalnych i bytowych ich rodzin. Nidzicka Fundacja Rozwoju „NIDA” aktywnie wspiera stowarzyszenie „Centrum Dobroczyn” w Czernihowie i przygotowuje lokalną społeczność na przyjęcie rodzin z Ukrainy.

W obszarze wspierania rozwoju społeczności lokalnych w Polsce:

1. W „Działaj Lokalnie”, w ramach lokalnych konkursów grantowych trwających od marca do czerwca bieżącego roku, została utworzona osobna ścieżka – „Działaj Lokalnie i Solidarnie z Ukrainą” – umożliwiająca otrzymanie wsparcia na projekty zapewniające pomoc uchodźcom z Ukrainy. Przewidujemy, że zrealizowanych zostanie 200 takich projektów na łączną kwotę 1 miliona złotych.
2. W ostatnich latach w programie „Działaj Lokalnie” jego Realizator, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, a także niektóre Ośrodki Działaj Lokalnie angażowali się w ostatnich latach w inicjatywę „Działaj Lokalnie na Ukrainie”. W jej ramach na grunt ukraiński przenoszone były elementy polskiego modelu rozwoju lokalnej filantropii, m.in. prowadzenie lokalnych konkursów grantowych i fundraisingu, organizacja wolontariatu, czy budowanie partnerstw lokalnych. Ośrodki Działaj Lokalnie podejmują starania, aby wesprzeć swoich ukraińskich partnerów w odpowiedzi na ich obecne, nadzwyczajne potrzeby.
3. W programie „Lokalne Partnerstwa PAFW” oferta aktualnych konkursów grantowych umożliwia pozyskanie środków na realizację działań służących pomocy uchodźcom z Ukrainy. Zrealizowanych zostanie minimum 10 takich projektów na łączną kwotę 300 tys. złotych.
4. Poprzez program „Liderzy PAFW”, realizowany we współpracy z Fundacją Szkoła Liderów, pomoc otrzymają obecni uczestnicy i absolwenci programu, którzy w swoich społecznościach lokalnych podejmują działania na rzecz uchodźców z Ukrainy, m.in. zapewniając im zakwaterowanie i pracę.
5. W Programie Rozwoju Bibliotek, we współpracy z programem „Sektor 3.0”, których Realizatorem jest Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, została uruchomiona inicjatywa „Biblioteki dla Ukrainy”. Powstała strona internetowa bibliotekidlaukrainy.org.pl mająca służyć wspieraniu bibliotek, które pomagają uchodźcom z Ukrainy. Placówki te nie tylko na bieżąco wspierają uchodźców z Ukrainy, ale także dostosowują ofertę biblioteczną w dłuższej perspektywie, tak aby uchodźcy mogli się stać częścią lokalnej społeczności.
6. Biblioteki są gotowe pełnić rolę miejsc, w których uchodźcy ukraińscy otrzymują niezbędne informacje na temat wsparcia organizowanego przez samorządy i organizacje pozarządowe, dotyczące podstawowych spraw, takich jak przyjmowanie dzieci do szkoły i przedszkola, wolnych miejsc pracy, czy też pomocy psychologicznej. W bibliotekach uchodźcy będą mieć zapewniony dostęp do komputerów i Internetu, a ich dzieci mogą dołączać do grup zajęć prowadzonych w bibliotecznych  placówkach. Wkrótce biblioteki otrzymają pomoc w tworzeniu oferty kulturalnej dla obywateli ukraińskich.

Zaangażowanie w działania koordynacyjne polskich NGOs

Inicjatywy wspierające Ukrainę, zwłaszcza uchodźców ukraińskich w Polsce, podejmują liczne organizacje pozarządowe, często we współpracy z samorządami.

Ważną siecią organizacji pozarządowych, wspieraną przez PAFW, jest m.in. Obywatelski Komitet Solidarności z Ukrainą, utworzony w 2014 roku przy udziale Fundacji, w odpowiedzi na Rewolucję Godności. WW kilka dni po wybuchu wojny Komitet wznowił pracę. Działalność Komitetu obejmuje pomoc humanitarną w Ukrainie, a także opiekę nad uchodźcami w Polsce, w tym wsparcie informacyjne, prawne i logistyczne, przy udziale angażowanych przez Komitet wolontariuszy. PAFW wspiera również działania na rzecz ukraińskich dzieci w Polsce, podejmowane przez sieć organizacji społecznych SOS dla Ukrainy.

Kontakt:

• Agnieszka Mazur, Dyrektor Programowa, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, tel. 607309353 (ogólna koordynacja)
• Marianna Hajdukiewicz, Dyrektor Programowa, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, (koordynacja inicjatyw edukacyjnych)
• Przemysław Zaroń, Specjalista ds. PR, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, tel. 601990029