Specjalny program grantowy, uruchomiony przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w odpowiedzi na wojnę w Ukrainie, jest skierowany do organizacji pozarządowych niosących pomoc ludności cywilnej w Ukrainie, a także uchodźcom wojennym trafiającym do Polski. Realizatorem programu jest Fundacja Edukacja dla Demokracji. Na program „Wspieramy Ukrainę” PAFW przeznaczyła dotąd ponad 5 milionów złotych.
Jego celem jest wsparcie działań polskich organizacji pozarządowych podejmowanych we współpracy z partnerami w Ukrainie, a także realizowanych w Polsce na rzecz uchodźców z Ukrainy. Środki mogą być też przeznaczone na koordynację działań polskich NGOs na rzecz Ukrainy i przybyłych z niej uchodźców (również we współpracy z innymi instytucjami czy środowiskami).
Priorytetem jest wsparcie organizacji pozarządowych mających ugruntowaną współpracę z partnerami w Ukrainie, a także działających w małych miejscowościach, do których trafiły i trafiają osoby uciekające przed wojną.
W ramach programu, otwartych konkursach grantowych, można obecnie otrzymać dofinansowanie na projekty służące wsparciu, m.in.: edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy lub/i opieki w czasie pobytu w Polsce oraz przebywającej w Ukrainie, uchodźców z Ukrainy będących Polsce poprzez doradztwo prawne, obywatelskie, zawodowe, z zakresu usług publicznych, jak i pomoc psychologiczną, czy zapobieganiu dyskryminacji i nieprzyjaznym aktom na jakie mogą być narażeni uchodźcy z Ukrainy w Polsce oraz przeciwdziałaniu dezinformacji oraz zapewnianiu rzetelnej informacji o społeczności uchodźców z Ukrainy w Polsce oraz sytuacji w Ukrainie.
Program „Wspieramy Ukrainę” stanowi rozwinięcie inicjatywy specjalnej, jaka została uruchomiona w programie „Przemiany w Regionie” (RITA), będącym przedsięwzięciem PAFW realizowanym od przeszło dwóch dekad przez Fundację Edukacja dla Demokracji. W pierwszych dniach marca 2022 roku, w odpowiedzi na rosyjską inwazję na Ukrainę oraz natychmiastowe działania pomocowe ze strony polskich organizacji pozarządowych, w ramach konkursu grantowego programu „RITA” ogłoszono interwencyjną „ścieżkę ukraińską”. Przeznaczono na nią dostępne wówczas zasoby organizacyjne i finansowe programu „RITA”. Wraz z utworzeniem odrębnego programu „Wspieramy Ukrainę”, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, „ścieżka ukraińska” stała się jego częścią. Do konkursu grantowego w marcu 2022 roku zgłoszone zostały 422 projekty organizacji pozarządowych o charakterze interwencyjnym. W wyniku oceny projektów przez niezależnych ekspertów i decyzji Komisji Grantowej, dofinansowanie otrzymało 59 projektów; 44 realizowanych w 14 województwach w Polsce oraz 15 prowadzonych w Ukrainie. Wsparcie obejmowało działania służące ochronie zdrowia i życia ludności cywilnej w Ukrainie, dotyczące m.in. jej ewakuacji zarówno wewnątrz jak i poza granice kraju; zaopatrzenia w środki medyczne oraz ochrony osobistej, z uwzględnieniem medyków, pracowników humanitarnych, dziennikarzy; wyposażenia i dostosowania miejsc pozwalających na funkcjonowanie w warunkach wojennych (np. zakup łóżek polowych, koców, sprzętu telekomunikacyjnego, generatorów itp.), a także na działania wspierające uchodźców w Polsce, m.in. na zapewnienie im zakwaterowania, utrzymania i wyżywienia, transportu, pomocy psychologicznej, prawnej, informacyjnej.
Do konkursu na projekty długofalowe w czerwcu 2022 roku zgłoszonych zostało 246 projektów, spośród których Komisja Grantowa wybrała 33 projekty, które są obecnie realizowane w 14 województwach, a 8 z nich w Ukrainie. Działania obejmują m.in. naukę języka polskiego, wsparcie psychologiczne dla uchodźców w Polsce oraz uchodźców wewnętrznych w Ukrainie, wsparcie zawodowe osób z niepełnosprawnościami przesiedlonych wewnętrznie, przygotowanie asystentów międzykulturowych w polskich szkołach.
Ogłoszony jesienią 2022 roku konkurs grantowy na projekty interwencyjne adresowany był do polskich organizacji pozarządowych prowadzących działania zwiększające dostęp do edukacji szkolnej oraz pozaszkolnej dzieci i młodzieży z Ukrainy przebywających w Polsce, a także w Ukrainie. Wpłynęło 96 zgłoszeń, spośród których dofinansowano 24 projekty.
Dotacje PAFW wyniosły 1.615.529 USD, w tym na bieżącą edycję 843.555 USD.
