Specjalny program grantowy, uruchomiony przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w odpowiedzi na wojnę w Ukrainie, jest skierowany do organizacji pozarządowych niosących pomoc ludności cywilnej w Ukrainie, a także uchodźcom wojennym trafiającym do Polski. Realizatorem programu jest Fundacja Edukacja dla Demokracji. Na program „Wspieramy Ukrainę” PAFW przeznaczyła dotąd 5 milionów złotych.
Jego cel to wsparcie działań polskich organizacji pozarządowych podejmowanych we współpracy z partnerami w Ukrainie, a także realizowanych w Polsce na rzecz uchodźców z Ukrainy. Środki mogą być też przeznaczone na koordynację działań polskich NGOs na rzecz Ukrainy i przybyłych z niej uchodźców (również we współpracy z innymi instytucjami czy środowiskami).
Priorytetem jest wsparcie organizacji pozarządowych mających ugruntowaną współpracę z partnerami w Ukrainie, a także działających w małych miejscowościach, do których trafiły i trafiają osoby uciekające przed wojną.
W programie można otrzymać dofinansowanie na:
- Projekty interwencyjne – granty w wysokości do 25 tysięcy zł na działania w Polsce oraz w Ukrainie. Nabór do tej ścieżki prowadzony jest w dwóch turach; pierwsza miała miejsce w marcu 2022 r., druga zostanie ogłoszona we wrześniu 2022 r. (więcej informacji poniżej).
- Projekty długofalowe – granty w wysokości do 50 tysięcy zł na działania o dłuższym horyzoncie czasowym, także o charakterze systemowym, służące m.in. wspieraniu edukacji dzieci i młodzieży szkolnej z Ukrainy w Polsce, pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy w dostosowaniu się do warunków polskiego rynku pracy oraz przeciwdziałaniu ich dyskryminacji, czy wspieraniu drobnej przedsiębiorczości w Ukrainie. Realizacja dofinansowanych działań trwa.
Program „Wspieramy Ukrainę” stanowi rozwinięcie inicjatywy specjalnej, jaka została uruchomiona w programie „Przemiany w Regionie” (RITA), będącym przedsięwzięciem PAFW realizowanym od przeszło dwóch dekad przez Fundację Edukacja dla Demokracji. W pierwszych dniach marca 2022 r., w odpowiedzi na rosyjską inwazję na Ukrainę oraz natychmiastowe działania pomocowe ze strony polskich organizacji pozarządowych, w ramach konkursu grantowego programu „RITA” ogłoszono interwencyjną „ścieżkę ukraińską”. Przeznaczono na nią dostępne wówczas zasoby organizacyjne i finansowe programu „RITA”. Wraz z utworzeniem odrębnego programu „Wspieramy Ukrainę”, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, „ścieżka ukraińska” stała się jego częścią. Do konkursu grantowego do 15 marca zgłoszone zostały 422 projekty organizacji pozarządowych o charakterze interwencyjnym. W wyniku oceny projektów przez niezależnych ekspertów i decyzji Komisji Grantowej, dofinansowanie otrzymało 59 projektów; 44 realizowanych w 14 województwach w Polsce oraz 15 prowadzonych w Ukrainie. Wsparcie obejmowało działania służące ochronie zdrowia i życia ludności cywilnej w Ukrainie, dotyczące m.in. jej ewakuacji zarówno wewnątrz jak i poza granice kraju; zaopatrzenia w środki medyczne oraz ochrony osobistej, z uwzględnieniem medyków, pracowników humanitarnych, dziennikarzy; wyposażenia i dostosowania miejsc pozwalających na funkcjonowanie w warunkach wojennych (np. zakup łóżek polowych, koców, sprzętu telekomunikacyjnego, generatorów itp.), a także na działania wspierające uchodźców w Polsce, m.in. na zapewnienie im zakwaterowania, utrzymania i wyżywienia, transportu, pomocy psychologicznej, prawnej, informacyjnej.
Do konkursu na projekty długofalowe w czerwcu zgłoszonych zostało 246 projektów, spośród których Komisja Grantowa wybrała 33 projekty, które są realizowane w 14 województwach, a 8 z nich w Ukrainie. Działania obejmują m.in. naukę języka polskiego, wsparcie psychologiczne dla uchodźców w Polsce oraz uchodźców wewnętrznych w Ukrainie, wsparcie zawodowe osób z niepełnosprawnościami przesiedlonych wewnętrznie, przygotowanie asystentów międzykulturowych w polskich szkołach.
Trwa nabór do drugiej edycji konkursu dla projektów interwencyjnych. Granty otrzymają polskie organizacje pozarządowe na działania obejmujące dostęp do edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy przebywających w Polsce i pozostających w Ukrainie, a także kursy języka polskiego.
