Wsparcie dla uchodźców z Ukrainy przebywających w małych miejscowościach w Polsce i ich integracja z mieszkańcami to ważna część projektów w programie „Lokalne Partnerstwa Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności”. Realizowały je koalicje składające się z przedstawicieli różnych programów Fundacji oraz innych organizacji, instytucji takich jak szkoły i biblioteki, a także lokalnych firm, samorządów i mediów.
Od początku konfliktu zbrojnego na Ukrainie partnerzy Stowarzyszenia Działań Kreatywnych ARTEWEDA z gminy Lądek-Zdrój (woj. dolnośląskie) koordynowali zbiórki żywności, ubrań, poszukiwania domów dla uchodźców. Prowadzili także zajęcia nauki języka polskiego, ukierunkowane m.in. na napisanie CV po polsku i przeprowadzanie rozmowy o pracę. Hasłem „Czego nam trzeba? – działamy dalej!” partnerstwo zaprosiło mieszkańców, kuracjuszy, turystów oraz gości z Ukrainy na “Święto ulicy Zwycięstwa” gdzie mogli poznać kulturę regionalną, muzykę i tańce z Polski i Ukrainy. Głównym punktem projektu „Czego nam trzeba…” był „Street Art Festival Lądek-Zdrój”. Rozpoczęły go tygodniowe warsztaty sportowe Ju-Jitsu dla dzieci i młodzieży polsko-ukraińskiej, zakończone pokazem sztuk walki na lądeckim rynku.
Dzięki projektowi „Solidarni w Partnerstwie”, którego liderem było Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży (woj. warmińsko-mazurskie) aż 250 osób skorzystało ze wsparcia doradczo-informacyjnego, lekcji języka polskiego, rozwijających spotkań i szkoleń oraz zajęć integracyjnych dla dzieci i ich mam z Ukrainy. W gminach Ruciane-Nida, Pisz i Orzysz partnerzy powołali trzy punkty doradczo-informacyjne „Solidarni w Partnerstwie”, w których wolontariusze pomagali w legalizacji pobytu, poszukiwaniu i wynajmie mieszkań, załatwianiu spraw meldunkowych, świadczeń rodzinnych, zdrowotnych, podejmowaniu pracy. Każdy mógł skorzystać z pomocy prawnika, doradcy zawodowego, psychologa oraz tłumacza. Naukę języka polskiego w pierwszych tygodniach pobytu w Polsce zaoferowała również Fundacja Fundusz Lokalny SMK w Zaleszanach (woj. podkarpackie), realizując projekt pt. „Wzmocnienie partnerstwa „Młodzi gniewni…” w działaniach na rzecz Ukrainy”. Jednym z najważniejszych punktów projektu były szkolenia on-line z języka polskiego dla dorosłych. W tym czasie odbywały się zajęcia dla dzieci, aby rodzice mogli uczyć się spokojnie i efektywnie.
Z kolei partnerstwo prowadzone przez Fundację Rozwoju Kompetencji „Nowe Możliwości” w gminie Wojkowice (woj. śląskie) w projekcie „Polsko – ukraiński Generator (Kocioł) Przedsiębiorczości” skupiło się na wsparciu w zakresie efektywnego poszukiwania pracy poprzez profesjonalne dorardztwo zawodowe. Tworzona jest także strona internetowa, na której będzie można wyszukać usługi i produkty oferowane lokalnie i znaleźć pracę. W projekcie zorganizowano także „Przystanek Ukraina”, miejsce gdzie uchodźcy z Ukrainy mogą zaopatrzyć się w niezbędne produkty gromadzone dla nich przez mieszkańców. Odbywają się też spotkania integrujące „Przy wspólnym stole” dla rodzin z Polski i Ukrainy.
Ważną częścią projektów partnerskich były też wspólne, polsko-ukraińskie spotkania warsztatowe. Stowarzyszenie im. Lady Sue Ryder w Niepołomicach (woj. małopolskie) w ramach partnerstwa pt. „ZaPUSZCZAmy Korzenie III” zorganizowało cykl spotkań dla polskich i ukraińskich uczniów, mieszkających na terenie gminy. Wśród nich były warsztaty plastyczne, muzyczne, spacery otwarte oraz wakacyjne warsztaty „Twórcze Siedlisko”, podczas których poznawali Puszczę Niepołomicką i wiele ciekawostek o przyrodzie tego regionu.
Z kolei w Nidzicy (woj. warmińsko-mazurskie), w czasie spotkań w Garncarskiej Wiosce, uczestnicy tworzyli garnki, malowali ceramikę, lepili pierogi, robili wspólną rabatę, rozmawiali o tradycjach, a także zbierali dary natury w Rajskim Ogrodzie. W ramach Akademii Małego Dziecka najmłodsi uczestniczyli w warsztatach z przyrodniczych, logicznych, rzemieślniczych, filozoficznych, a także muzycznych. Projekt „Bezpieczna przystań” mocno wsparli wolontariusze, organizując zbiórki rzeczowe i finansowe dla uchodźców.
Aby zaprosić na wspólne warsztaty jak największą liczbę chętnych, Lokalna Grupa Działania „Warmiński Zakątek” stworzyła „Mobilne Centrum Animacji”. W różnych świetlicach wiejskich i szkołach odbywały się zajęcia kreatywno – animacyjne (zarówno dla dzieci jaki i dorosłych), w których brali udział goście zza wschodniej granicy. Dla dzieci zorganizowano warsztaty makramy, tworzenia świeczek zapachowych, quillingu (tworzenie ozdób z wąskich pasków papieru, zwiniętych w kształt sprężyny) oraz warsztaty muzyczne, podczas których przygotowywały piosenki, zaprezentowane później na uroczystym zakończeniu projektu w Brąswałdzie. Dorośli brali udział w warsztatach makramy, dekorowania bombek metodą decoupage oraz wykonali własnoręcznie breloczki i bransoletki przyjaźni, które zostały przekazane na koncert charytatywny. Zysk z ich zakupu został przekazany na zakup protez nóg dla ukraińskiego żołnierza.
W Słubicach i Cybincewspólne działania skupiły się wokół lawendy. W projekcie „Lawendujemy – integrujemy”, prowadzonym przez Fundację na rzecz Collegium Polonicum wraz z partnerami, odbyły się otwarte warsztaty, prelekcje na temat właściwości, uprawy, czy możliwości wykorzystania rośliny. W Cybince odbyły się „Żniwa Lawendowe”, podczas których mieszkańcy wraz z osobami z Ukrainy ścinali lawendę a potem wspólnie tworzyli lawendowe poletka.
Wiele ciekawych działań integracyjnych odbyło się dzięki aktywności gminnych bibliotek i centrów kultury. W ramach projektu „Społeczne BOOM” Centrum Kultury i Biblioteka Miejska im. F. Chruściela w Ornecie (woj. warmińsko-mazurskie) zorganizowały warsztaty teatralne dla mieszkańców i uchodźców, które zaowocowały wspólnie przygotowanym happeningiem w przestrzeni miasta oraz piknikiem integracyjnym z performance’em. W Lubiewie (woj. kujawsko-pomorskie) partnerstwo skupione wokół Biblioteki-Centrum Kultury i Promocji Gminy Lubiewo zaprosiło mieszkańców oraz gości z Ukrainy do projektu „Kreatywne warsztatownie”. W czasie integrujących spotkań uczestnicy lepili pierogi), wykonywali ozdoby m.in.techniką decoupage oraz nauczyli się malować na szkle, dzięki czemu stworzyli na butelkach zimowe wzory oraz pejzaże. Hasłem „Razem w bibliotece” partnerstwo z Chrzanowa (woj. małopolskie) zachęcało lokalną społeczność do spędzenia wspólnie czasu na tworzeniu rękodzieła i śpiewaniu piosenek. W bibliotece odbywały się zajęcia z języka polskiego dla uczniów z Ukrainy. Aby wesprzeć gości z Ukrainy w adaptacji, odbyły się spacery poznawcze po Chrzanowie, spotkania z psychologiem oraz zajęcia dla dzieci i rodziców prowadzone przez wolontariuszkę.
W Krotoszynie (woj. Wielkopolskie), w Bibliotece Publicznej im. Arkadego Fiedlera odbywały się zajęcia edukacyjne, kulturalne i rozrywkowe dla mieszkańców z Polski i Ukrainy w projekcie „Smacznego u Arkadego!”. Jednym z nich było „Święto ziół – przetwory, zioła i sielskie życie”. Uczestnicy zapoznali się z ziołami dostępnymi na terenie gminy Krotoszyn oraz sąsiadującej Doliny Baryczy. Poznali przepisy na ziołowe napoje, tworzenie suszu na herbaty, maści i sole smakowe. We wrześniu uczestnicy warsztatów kulinarnych, podzieleni na zespoły, przyrządzili najbardziej znane dania kuchni wielkopolskiej. : m.in. placki ziemniaczane, pierogi, pyry z gzikiem, zupy oraz deser – leguminę. Przygotowali także potrawy zza wschodniej granicy, czyli pierogi, barszcz i kapuśniak ukraiński, syrniki, młyńci oraz deruny. Wszystkie przepisy opublikowano w specjalnym folderze, opracowanym przez bibliotekę i Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 3 w Krotoszynie. Finałem projektu był integracyjny festyn „Znajomi na Skwerze”.
„Lokalne Partnerstwa PAFW” to program Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, który jest realizowany przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. Opisane działania zostały dofinansowane w ramach konkursu na projekty partnerskie oraz Funduszu Rozwoju Pracowni Dobra Wspólnego – inicjatywy dla Alumnów programu.
Zdjęcia: Witold Cholewa
