Pod hasłem „Biblioteka z wizją” w dniach 11-12 października w Warszawie odbywał się trzeci ogólnopolski kongres bibliotek publicznych, w którym udział wzięło ponad 400 osób związanych z bibliotekami, a wśród nich przede wszystkim bibliotekarze z małych miejscowości w całej Polsce, członkowie Krajowego Partnerstwa na Rzecz Rozwoju Bibliotek oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych.
Wydarzenie zostało zainagurowane w kinie „Wisła” w Warszawie przez Jerzego Koźmińskiego, Prezesa Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Przewodniczącego Rady FRSI oraz Rafała Kramzę, Prezesa Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego i Dyrektora Programu Rozwoju Bibliotek. W swoim wystąpieniu Prezes Koźmiński przypomniał genezę i cele Programu Rozwoju Bibliotek, wskazując, że wspiera on przekształcanie placówek bibliotecznych z małych miejscowości w nowoczesne, wielofunkcyjne ośrodki informacji, edukacji, kultury i aktywności obywatelskiej; podkreślił też ogromną rolę budowania trwałości programu i umacniania jego efektów. Rafał Kramza natomiast odniósł się w swojej wypowiedzi do hasła przewodniego tegorocznego kongresu wskazując, że ma służyć wypracowaniu katalogu wskazówek i pomysłów, które każda biblioteka może twórczo rozwijać i interpretować.
Słowa uznania w liście do uczestników kongresu skierowała małżonka Prezydenta RP – Anna Komorowska, która wraz z Prezydent m. st. Warszawy Hanną Gronkiewicz-Waltz, objęła kongres swoim patronatem. Wskazała w nim na istotną rolę bibliotek publicznych we współczesnym społeczeństwie oraz ich uniwersalne wartości. List od Ministra Bogdana Zdrojewskiego, w którym podziękował bibliotekarzom za ich zaangażowanie w rozwój kultury i umacnianie tradycyjnej roli bibliotek przy równoczesnym otwarciu na nowe formy aktywności, odczytała Anna Duńczyk-Szulc, Wicedyrektor Departamentu Mecenatu Państwa w MKiDN. O kluczowej roli biblioteki, która jako miejsce otwarte i wspólne jest katalizatorem działań lokalnej społeczności pisała natomiast Prezydent m.st. Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz w liście, który przeczytała Małgorzata Naimska, Zastępca Dyrektora Biura Kultury Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.
Istotnym punktem inauguracji było wystąpienie Darrena Hoernera, przedstawiciela Fundacji Billa i Melindy Gatesów. „Musimy przygotować biblioteki na przyszłość, a na to odpowiedź daje biblioteka z wizją poprzez tworzenie nowych aktywności i sposobów działania” – mówił zachęcając uczestników do inspirowania siebie nawzajem i pielęgnowania tego, czego się nauczą podczas kongresu.
Podczas spotkania inaugurującego wręczono również nagrody w konkursie „Biblioteka – miejsce bezpiecznego Internetu” towarzyszącego kampanii mającej na celu popularyzowanie zasad bezpiecznego korzystania z Internetu wśród młodych użytkowników bibliotek. Konkurs zorganizowany został przez FRSI w partnerstwie z firmą Microsoft, Fundacją Orange orz Fundacją „Dzieci niczyje.” Przyznano również Stypendium im. Olgi Rok, o które mogą ubiegać się bibliotekarki zatrudnione w bibliotekach publicznych w małych miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Zwyciężczyni – Urszula Kopeć-Zaborniak, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Cieszanowie, otrzymała nagrodę w wysokości 2,5 tys. zł, którą może przeznaczyć na rozwój osobisty. Patronat honorowy nad tą inicjatywą objęła Agnieszka Kozłowska-Rajewicz, Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania.
Następnie uczestnicy kongresu wysłuchali wykładu Jensa Thorhauge’a, eksperta sektora bibliotecznego z Danii. W swojej wypowiedzi podkreślał zmiany, jakie zaszły w bibliotekach przez ostatnie piętnaście lat – od miejsc skupionych jedynie na gromadzeniu zasobów książkowych do miejsc umożliwiających korzystanie z usług cyfrowych, które współtworzą przedstawiciele lokalnych społeczności. Zwracał również uwagę na wyzwania, które przed bibliotekami stoją wskazując równocześnie na sposoby radzenia sobie z nimi poprzez odpowiednie planowanie działań. „Biblioteki muszą się zmieniać, aby sprostać wyzwaniom współczesnego świata. W społeczeństwach demokratycznych, zmiany te oparte są na rozwoju osobistym obywateli, dialogu, dobrych relacjach społecznych i dążeniu do wspólnego dobra” – mówił.
Prezentacja Jensa Thorhauge’a była punktem wyjścia do debaty „Biblioteka z wizją – wartości”, w której udział wzięli Elżbieta Stefańczyk, Przewodnicząca Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, dr Tomasz Makowski, Dyrektor Biblioteki Narodowej, Joanna Orlik, Dyrektor Małopolskiego Instytutu Kultury oraz dr Alek Tarkowski, Dyrektor Centrum Cyfrowego Projekt Polska. Wśród kluczowych wartości biblioteki paneliści wymienili stabilność i trwałość, obecność w mentalności mieszkańców, uniwersalność i powszechność, edukowanie oraz integrowanie społeczeństwa.
Podczas dwóch dni warsztatowych w Forcie Sokolnickiego bibliotekarze mieli okazję wzbogacić swoją wiedzę i praktyczne umiejętności. Odbyło się 36 warsztatów odpowiadających poszczególnym obszarom wizji biblioteki – integracji, otwartości, współpracy, kulturze, edukacji, zespołowi, argumentom, informacji i inspiracjom. Uczestnicy dowiedzieli się, między innymi, w jaki sposób biblioteka może promować aktywność i zdrowy styl życia, jak wspierać lokalnych twórców, jak przyciągnąć mieszkańców za pomocą nowoczesnego designu oraz jak atrakcyjnie prezentować bibliotekę w mediach społecznościowych i korzystać z otwartych zasobów dostępnych w Internecie.
Kongres Bibliotek Publicznych był również okazją do kolejnego spotkania Krajowego Partnerstwa na Rzecz Rozwoju Bibliotek, które skupia grono sprzymierzeńców i doradców Programu Rozwoju Bibliotek. Są wśród nich przedstawiciele świata nauki, gospodarki, mediów, polityki i sektora pozarządowego. Znaczenie włączenia się tak licznych przedstawicieli różnych środowisk w działania na rzecz Programu podkreślone zostało we wspólnym liście wystosowanym do uczestników spotkania Krajowego Partnerstwa przez Małżonkę Prezydenta RP Annę Komorowską oraz Szefa Kancelarii Prezydenta RP Jacka Michałowskiego. W liście czytamy „Dla Prezydenta Bronisława Komorowskiego zaangażowanie różnych środowisk w przemyślane strategie rozwoju kraju jest wyraźnym znakiem nowoczesnego patriotyzmu i poświęcenia uwagi polskim sprawom.” Podczas spotkania Profesor Anna Giza-Poleszczuk, przedstawiła wyniki badania przeprowadzonego na zlecenie FRSI przez Pracownię Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” po trzech latach realizacji Programu Rozwoju Bibliotek. Badania prowadzone były w gminach objętych programem w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jakie korzyści przynoszą użytkownikom biblioteki. W efekcie powstał raport „Po co Polakom biblioteki?” Następnie Darren Hoerner opowiedział, dlaczego Fundacja Billa i Melindy Gatesów przywiązuje dużą wagę do badania wpływu programu, a przedstawiciele IREX-u realizującego odpowiednik Programu Rozwoju Bibliotek w Rumunii i na Ukrainie – Paule Andre Baran i Matej Novak opowiedzieli o sytuacji bibliotek w ich krajach oraz doświadczeniach związanych z realizacją programu.
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności jest partnerem Fundacji Billa i Melindy Gatesów w tym przedsięwzięciu. Realizatorem programu w Polsce jest, utworzona w 2008 roku przez PAFW, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (FRSI). W programie uczestniczą biblioteki wraz z filiami w gminach wiejskich, wiejsko-miejskich oraz w miastach do 20 tysięcy mieszkańców. Jego główny cel to wspieranie bibliotek w przekształcaniu się w nowoczesne, wielofunkcyjne centra dostępu do informacji, kultury i edukacji, animujące także aktywność obywatelską. Dzięki wsparciu, jakie otrzymują 3327 placówki biblioteczne, mieszkańcy wsi i małych miast z ponad tysiąca gmin mają szansę na poprawę jakości swojego życia.
