Uczestników powitał Jerzy Koźmiński, Prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, który przywołując historię Programu Rozwoju Bibliotek i jego efekty podkreślił, że w znacznym stopniu przyczynił się on do istotnych zmian w działaniu i postrzeganiu bibliotek publicznych na wsiach i w małych miejscowościach. Stały się one miejscami dostępu do informacji, kultury, edukacji, animującymi aktywność obywatelską i integrującymi lokalne społeczności. Nawiązując do tematu przewodniego kongresu „Na zdrowie!” wspomniał o uruchomieniu przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności pilotażowego programu „Zielony Lider”, który ma na celu wsparcie lokalnych liderów – w prowadzeniu przez nich działań na rzecz ograniczania degradacji środowiska w swoich miejscowościach, związanymi także ze zmianami klimatu. „Obecnie ważne jest zarówno dbanie o nasze dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne, ale także o nasze otoczenie, (…) znalezienie wartościowej przestrzeni, która daje poczucie bezpieczeństwa, ale również stymuluje, rozwija i pozwala budować relacje. Takim miejscem w ostatniej dekadzie niewątpliwie stały się właśnie biblioteki” – mówił Prezes Koźmiński.

Kongres to przede wszystkim inspirujące spotkania i rozmowy z ciekawymi gośćmi, autorami książek i liderami społecznymi. To przestrzeń, wymiany wiedzy i doświadczeń, łączenia zasobów, a także odkrywania pomysłów na nowe aktywności dla bibliotek.

Gospodarzem wydarzenia była Agnieszka Kozak, dziennikarka TVN, która poprowadziła rozmowę z Julią Wizowską, autorką bloga nanowosmieci.pl i Małgorzatą Borowską z House of Skills o tym jak zadbać o równowagę w życiu, relacjach i w świecie.

Następnie odbył się pierwszy blok równoległych seminariów.

• Tomasz Rożek, naukowiec, autor projektu edukacyjnego naukatolubie.pl, opowiadał jak nasze małe decyzje przekładają się na zmiany dla planety – co to tak naprawdę znaczy „oszczędzać wodę”, co kryje się pod sformułowaniem „zużywać energię”, czy liczba surowców rzeczywiście jest skończona i czy sięgać po warzywa z marketu, zieleniaka czy raczej z własnego ogródka.
• Marzenna Wojnar z Gminnej Biblioteki Publicznej w Lubiczu poruszyła ważny temat dotyczący wypalenia zawodowego wśród pracowników bibliotek, jak rozpoznać pierwsze symptomy, jak sobie poradzić ze skutkami i co robić, by się przed nim ustrzec.
• Diana Chmiel twórczyni strony „Bardziej lubię książki” wprowadziła uczestników w tajniki prowadzenia profilu na Instagramie jako narzędzia, które można wykorzystać do dotarcia do nowych czytelników, podniesienia zaangażowania użytkowników oraz promocji biblioteki i literatury.

W wirtualnej strefie spotkań odbywały się spotkania autorskie z Pauliną Christą i Tomaszem Kołodziejczakiem dla fanów komiksu i miłośników serii o Kajko i Kokoszu, prowadzone przez Filipa Jędrucha z Sektora 3.0, a także z Jarosławem Kretem, dziennikarzem, autorem książek podróżniczych, prowadzone przez Martę Kostecką ze Stowarzyszenia LABiB.

W wirtualnych stoiskach toczyły się rozmowy służące wymianie doświadczeń:

• „Sprawnie nawiguj po cyfrowym świecie!” – o tym jak inni bibliotekarze wspierali swoją społeczność w czasie pandemii. Rozmowa była zaproszeniem do grona Cyfrowych Wędrowców w Europie, którzy sprawiają, że biblioteka staje się miejscem, gdzie można nauczyć się nawigować po świecie cyfrowych usług,
• „Zanurz się w przestrzeni dźwięków!” – jak samodzielnie stworzyć tło do pracy lub nauki z odgłosów przyrody,
• „Zadbaj o zdrowie i spokój!” – jak stworzyć wygodne, zielone stanowisko pracy, jak zadbać o kark i ramiona, gdy pracujesz dużo przed komputerem.

Drugi blok seminaryjny poświęcony był następującym tematom:

• „Między regałami: czy biblioteka może być zero waste? Czy duch zrównoważonego rozwoju ujęty w celach ONZ może przeniknąć do biblioteki, by wspierać dobrostan i ekologię?” – na te pytania wspólnie z uczestnikami starała się odpowiedzieć Agata Szczotka-Sarna, eko-edukatorka.
• Aleksandra Więcka, autorka książki „Jak mówić o sobie dobrze?”, opowiedziała uczestniczkom jak odkryć osobistą historię, dzielić się sukcesami i jakich błędów nie popełniać w mówieniu o sobie.
• Wioletta Matusiak z Wikimedii Polska dzieliła się doświadczeniem jak tworzyć przyjazną przestrzeń edukacyjną w bibliotece, efektywnie przekazywać wiedzę i odpowiadać na realne potrzeby uczestników zajęć, a także jak najlepiej wykorzystać potencjał biblioteki do wzmacniania potencjału użytkowników oraz wzbogacać zajęcia o nowinki technologiczne.

Podczas Kongresu zostały także uhonorowane laureatki Konkursu im. Olgi Rok, którego partnerami są Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego oraz Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce. Konkurs wspiera rozwój osobisty bibliotekarek, potrafiących mobilizować siebie i innych do poszukiwania nowych rozwiązań i odważnie zmieniających swoje społeczności.

W rozmowie z Agnieszką Kozak o swojej aktywności w bibliotece opowiedziały tegoroczne laureatki: Alena Janukowycz z Filii Broadway Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sopocie im. Józefa Wybickiego, nagrodzona w kategorii „placówka mniejsza”, która we współpracy z Sopockim Centrum Integracji i Wsparcia Cudzoziemców prowadzi zajęcia językowe dla rosyjskojęzycznych obcokrajowców „Mówimy po polsku!” oraz Monika Bonder z Biblioteki Publicznej w Dzielnicy Wola m. st. Warszawy Filia Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży nr 25 nagrodzona w kategorii „placówka większa” za  szereg działań pro-ekologicznych a w szczególności za „Zielony Projekt”  realizowany wspólnie z osobami z niepełnosprawnościami i wykluczonymi społecznie, dający tym grupom poczucie sprawczości. Laureatki otrzymały stypendia w wysokości 5 tys. zł na rozwój osobisty.

Ponadto w konkursie wyróżnione zostały:

• Ilona Kowalska z Biblioteki Publicznej im. dr Władysława Biegańskiego w Częstochowie, Filia nr 9,
• Marta Horabik-Piasecka z Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie,
• Barbara Markowska z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie, Filia nr 5, oraz
• Angela Kapustka z Filii nr 1 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego w Tarnowie.

Na koniec uczestnicy wysłuchali dwóch wystąpień motywacyjnych. Pierwsze „Z odwagą w nieznane” poświęcone było pokonywaniu przeszkód, które oddzielają nas od własnych zasobów oraz od umiejętności budowania relacji z innymi, a także rozwijaniu wewnętrznej odwagi, empatii oraz życzliwości dla siebie. Poprowadziła je psycholożka Joanna Chmura.

Drugie wystąpienie dotyczyło osobistej historii Anny Malinowskiej z Ringier Axel Springer Polska, gościa specjalnego Kongresu, która opowiedziała o sile samowspółczucia i odwagi wobec siebie.

Podsumowania XII Kongresu Bibliotek dokonał Jacek Królikowski, Prezes Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Podziękował prelegentom oraz wszystkim zaangażowanym w przygotowanie wydarzenia. Podkreślił jak ważne jest dbanie o nasz dobrostan w dzisiejszych czasach i wyraził przekonanie, że był to tematycznie najbardziej kobiecy Kongres w historii Programu Rozwoju Bibliotek.  

Ogólnopolski Kongres Bibliotek jest wydarzeniem cyklicznym organizowanym w ramach Programu Rozwoju Bibliotek przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. W latach 2008-2015 Program Rozwoju Bibliotek był prowadzony w ramach partnerstwa Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz Fundacji Billa i Melindy Gatesów. Łącznie programem objęto 3808 placówek bibliotecznych z ponad 1250 gmin, co stanowi blisko 60 procent bibliotek zlokalizowanych na terenach wiejskich i w małych miastach w Polsce. Od 2016 roku wsparcie dla bibliotek jest kontynuowane w ramach strategii umacniania trwałości efektów zasadniczej fazy Programu Rozwoju Bibliotek. Blisko 250 placówek bibliotecznych (biblioteki wraz z filiami) z 79 gmin, oraz ok. 300 reprezentujących je bibliotekarek i bibliotekarzy dołączyło do Programu Rozwoju Bibliotek w ramach jego IV rundy, która realizowana jest w latach 2021-22.