Blisko 250 placówek bibliotecznych z małych miejscowości oraz ok. 300 reprezentujących je bibliotekarek i bibliotekarzy dołączyło do Programu Rozwoju Bibliotek w ramach jego IV rundy.
Program od początku realizowany jest przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, która została utworzona przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w 2008 roku .
W latach 2009-2015 program był prowadzony w ramach szerszej inicjatywy „Global Libraries” w partnerstwie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności oraz Fundacji Billa i Melindy Gatesów. Objął 3808 placówek bibliotecznych z ponad 1250 gmin, co stanowi blisko 60 procent bibliotek zlokalizowanych na terenach wiejskich i w małych miastach w Polsce.
Program Rozwoju Bibliotek przyczynił się do istotnych zmian w działaniu i postrzeganiu bibliotek publicznych na wsiach i w małych miejscowościach – biblioteki stały się miejscami dostępu do informacji, kultury, edukacji, animującymi także aktywność obywatelską i integrującymi lokalne społeczności. Zachowując swoją tradycyjną misję popularyzacji czytelnictwa, biblioteki unowocześniły się jako instytucje, a standardową usługą świadczoną przez nie stał się dostęp do komputerów i szybkiego Internetu. Zmienił się także wizerunek bibliotekarzy; zachowując zaufanie społeczne zyskali nowe kompetencje – cyfrowe, organizacyjne, zarządcze, animujące i rzecznicze. „Dzięki programowi biblioteki wyszły naprzeciw różnym potrzebom mieszkańców i rozszerzyły swoją ofertę o ciekawe zajęcia, warsztaty, spotkania, w których ważną rolę pełnią nowoczesne technologie. Przede wszystkim jednak stały się miejscem spotkań, gdzie budowane są relacje społeczne i umacnia się kapitał społeczny” – mówi Joanna Lempart, Dyrektor Programowy PAFW.
Placówki uczestniczące w Programie Rozwoju Bibliotek otrzymały między innymi 12 tys. sztuk nowoczesnego sprzętu, wsparcie merytoryczne w postaci doradztwa i szkoleń dla bibliotekarzy, w których łącznie udział wzięło ponad 11 tys. bibliotekarzy, a także granty i możliwość uczestnictwa w wizytach studyjnych. Prowadzone były również działania komunikacyjne i rzecznicze, w tym zawiązało się Krajowe Partnerstwo na Rzecz Rozwoju Bibliotek z udziałem ponad stu przedstawicieli świata nauki, gospodarki, mediów, polityki i trzeciego sektora. Utworzono także 16 partnerstw regionalnych z władzami wojewódzkimi mających na celu promocję modernizacji bibliotek publicznych w małych miejscowościach oraz partnerstwa lokalne w ponad 300 gminach. Podjęta została również współpraca z partnerami z sektora publicznego i biznesowego, w tym m.in. podpisano porozumienie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji oraz firmą Orange, które umożliwiło bezpłatny dostęp do Internetu dla wszystkich bibliotek publicznych w Polsce w latach 2009-2015.
Od 2016 roku wsparcie dla bibliotek jest kontynuowane w ramach strategii umacniania trwałości efektów zasadniczej fazy Programu Rozwoju Bibliotek poprzez rozmaite szkolenia, kursy dla pracowników bibliotek i ich lokalnych partnerów, granty na poszerzanie możliwości technologicznych wybranych placówek, sieciowanie oraz rozwijanie inkubatorów innowacji bazujących na infrastrukturze bibliotek.
„Bibliotekarki i bibliotekarze zdobyli się na olbrzymi wysiłek, podjęli działania daleko wykraczające poza swoją tradycyjną rolę” – mówi Jacek Królikowski, Prezes Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. ”Budzi to ogromny szacunek. Niewiele jest przykładów grup zawodowych, które dokonało tak znaczącej transformacji” – dodaje Prezes FRSI.
IV runda Programu Rozwoju Bibliotek w latach 2021-2022
W styczniu 2021 roku uruchomiona została IV runda programu finansowana ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Oprócz dalszych działań skierowanych do całej sieci ponad 3800 bibliotek, szczególnym wsparciem objętych zostanie kolejne 247 placówek (biblioteki wraz z filiami) z 79 gmin, które w ostatnich miesiącach zrekrutowane zostały do programu w otwartym naborze. Są to biblioteki publiczne z gmin wiejskich, wiejsko-miejskich oraz miast do 50 tys. mieszkańców.
IV runda to 20 miesięcy wsparcia: szkoleń, doradztwa, materiałów i sprzętu. Oferta jest podzielona na kilka bloków. Na początku zespoły bibliotek będą zaproszone do tego, żeby pod okiem specjalistów rozejrzeć się dookoła i przeprowadzić diagnozę lokalną. To ona będzie punktem wyjścia do przygotowania Planu Rozwoju Biblioteki. W tym czasie idzie też o przemyślenie misji biblioteki, a także o określenie zakresu i zaprojektowanie sposobu świadczenia usług biblioteki, również usług online.
Część działań w IV rundzie będzie skierowanych do kadry zarządzającej bibliotek. Dyrektorki i dyrektorzy bibliotek wezmą udział w warsztatach na temat przywództwa i zarządzania placówką, z wykorzystaniem narzędzi do pracy zdalnej oraz w szkoleniach specjalistycznych, dzięki którym łatwiej będzie im wspierać rozwój biblioteki teraz i w przyszłości. Biblioteki otrzymają też sprzęt, który najpierw umożliwi zespołom udział w programie, a później pozwoli na zaoferowanie części usług biblioteki w formie zdalnej lub hybrydowej.
Oferta programu to także okazja budowania relacji, wymiany doświadczeń i tworzenia lub dołączania do już istniejących sieci praktyków, takich jak LABiB czy Grupa InicJaTyWy, aby stać się częścią tych społeczności i skorzystać z ich zasobów i doświadczeń, także po zakończeniu obecnej rundy. Zdobytą wiedzę biblioteki będą mogły wykorzystać w praktyce, inicjując działania angażujące społeczność lokalną.
