Jak budować społeczeństwa odporne na kryzysy, wzmacniać lokalnych liderów i inspirować młodych do działania? Konferencja z okazji jubileuszu 25-lecia programu „Przemiany w Regionie” (RITA) pokazała, że odpowiedzi na te pytania rodzą się w dialogu, współpracy i odważnym działaniu oddolnym.
W warszawskim Centrum Kreatywności Targowa odbyła się jubileuszowa konferencja programu RITA – „Przemiany w Regionie”, z okazji 25 lat-lat wspierania demokratycznych i obywatelskich przemian w Europie Wschodniej, Kaukazie Południowym i Azji Centralnej. Wydarzenie, połączone z dwudniowym spotkaniem „Ambasadorów Przemian w Regionie”, zgromadziło koordynatorów projektów, ekspertów i liderów społecznych, którzy przez ćwierć wieku współtworzyli zmiany w Regionie. Jego organizatorem była Fundacja Edukacja dla Demokracji (FED).
Gospodarzem spotkania była Martyna Bogaczyk, Prezeska Zarządu FED.
Wydarzenie rozpoczęło się wystąpieniem Jerzego Koźmińskiego, Prezesa Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, który w swojej wypowiedzi podkreślił, że program „Przemiany w Regionie” (RITA) od 25 lat wspiera budowę społeczeństw obywatelskich w krajach Europy Wschodniej, Południowego Kaukazu i Azji Centralnej. „Od samego początku program ten zajmował niezwykle ważne miejsce na mapie aktywności naszej Fundacji, w idealny sposób wypełniał istotną część jej misji” – powiedział Jerzy Koźmiński. Siłą programu są organizacje, które w partnerski sposób przekazują na Wschód polskie doświadczenia transformacji i członkostwa Polski w Unii Europejskiej. „To nie eksport polskich rozwiązań, lecz wspólne uczenie się i wymiana doświadczeń. Program umożliwił realizację ponad 1100 projektów, które wzmacniały lokalne liderki i liderów, organizacje społeczne, edukację obywatelską i działania na rzecz praw człowieka” – wskazał Prezes PAFW. Zwrócił także uwagę, że „RITA” od 25 lat nie tylko wspiera konkretne inicjatywy, ale też buduje trwałe relacje między ludźmi i instytucjami. Dzięki temu powstała sieć współpracy, która przetrwała zmiany polityczne i kryzysy. Wskazał również, że efekty programu są widoczne w lokalnych społecznościach – w większej aktywności obywatelskiej, lepszym zrozumieniu mechanizmów demokracji i wzmocnieniu organizacji pozarządowych, które często działają w trudnych warunkach. Szczególne miejsce w wypowiedzi Prezesa PAFW zajęła Ukraina. Jerzy Koźmiński zaznaczył, że w obliczu wojny wsparcie dla ukraińskich organizacji i społeczności nabrało nowego wymiaru – to nie tylko pomoc, ale też wyraz solidarności i wiary w przyszłość demokratycznej Ukrainy.
Następnie dr hab. Agnieszka Bieńczyk-Missala wygłosiła wykład o dziedzictwie transformacji w kontekście współczesnych wyzwań. „Przykład Polski i Solidarności pokazuje, że transformacja była wielkim sukcesem” – powiedziała dr hab. Agnieszka Bieńczyk-Missala. Za kluczowe wyzwania obecnie uznała wzmocnienie bezpieczeństwa, walkę z dezinformacją i problemy demograficzne. Wskazywała też na potrzebę refleksji nad rolą społeczeństwa obywatelskiego w czasach kryzysu.
Podczas panelu „Soft power czy smart power – lekcje z 25 lat współpracy w regionie”, w którym udział wzięli m.in. dr Paweł Bagiński, Ihor Dobko, Justyna Janiszewska, dr Agnieszka Mazur i Katarzyna Zaremba dyskutowano m.in. na temat ewolucji współpracy rozwojowej, działań i roli polskich organizacji pozarządowych w Regionie oraz wyzwań stojących przed lokalnymi społecznościami w krajach programu „RITA”.
Agnieszka Mazur, Dyrektor Programowa PAFW, w swojej wypowiedzi podczas panelu podkreśliła, że siłą polskich organizacji pozarządowych pracujących w Regionie jest ich profesjonalizm, wiedza i doświadczenie pracy w konkretnych krajach, rozumienie kontekstu i realiów, a także partnerskie relacje z partnerami w krajach Regionu.
Uczestnicy spotkania wzięli także udział w rozmowach tematycznych, poruszających m.in. kwestie odbudowy zaufania społecznego, działań w warunkach autorytaryzmu, aktywizacji młodego pokolenia, lokalnych inicjatyw zmieniających rzeczywistość oraz odporności społecznej wobec dezinformacji. Sesje te pozwoliły na wymianę doświadczeń i zastanowienie się nad strategiami działania. Podczas dwudniowego spotkania uczestnicy wzięli udział również w sesji dialogowej „Zmiana, którą przynoszą nasze działania. Jaki mamy wpływ?” oraz w warsztatach kompetencyjnych.
Konferencja była nie tylko podsumowaniem dorobku programu RITA, ale też okazją do podziękowań dla osób, które przyczyniły się do jego powstania: Jacka Michałowskiego – byłego Dyrektora Programowej PAFW oraz byłych Prezesów Fundacji Edukacja dla Demokracji: Justyny Janiszewskiej, Krzysztofa Stanowskiego i Jacka Podolskiego.
